Trong một cuốn sách của mình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp có viết “Bác Hồ là một lữ hành cô đơn”. “Cô đơn” không chỉ vì Bác một thân một mình 10 năm lao động trên biển cả, trong lò bánh mì, quét tuyết, bán báo chưa có được một mái ấm, vì công tác cách mạng. “Cô đơn” còn ở chỗ như một nhà khoa học Mỹ nói: “Hồ Chí Minh đúng trong một thời điểm sai”. Người ta ngủ hết mà mình tỉnh, thức thì sao không đơn chiếc!

Từ năm 1924, sau bao nhiêu suy ngẫm, thông qua thực tiễn, Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc kết luận là “không thể cứu nước mà rập khuôn theo chủ nghĩa Mác, ví dụ trong đấu tranh giai cấp như các nước tư bản phương Tây - cái nôi của chủ nghĩa ấy. Nguyễn Ái Quốc chủ trương “Bổ sung chủ nghĩa dân tộc vào chủ nghĩa Mác”, nghĩa là cụ thể như ở Việt Nam - phải giải phóng dân tộc trước đã - mà muốn giải phóng dân tộc ở Việt Nam là phải đoàn kết các tầng lớp nhân dân, đoàn kết giai cấp, nếu có đấu tranh cũng phải từng bước, theo từng cách, không như ở châu Âu lật đổ tư sản.

Những ý kiến động trời ấy đã động đến Quốc tế Cộng sản, trái với đường lối, chủ trương, tư tưởng của Ban lãnh đạo Quốc tế Cộng sản, của đa số. Kể ra cũng phải thôi. Mác - Ăngghen rồi đến cả Lênin chưa có được nhiều thông tin về Việt Nam, thiếu thực tiễn phương Đông. Điều đó chấp nhận được. Ngay cả ở các đồng chí Việt Nam là bạn chiến đấu, là học trò của Nguyễn Ái Quốc - do nhiều nguyên nhân cũng không đồng ý với Nguyễn Ái Quốc. Làm sao mà không thiểu số, số ít, ít quá, chỉ có một mình tức là cô đơn. Họp hành, dân chủ, có giơ tay, có bỏ phiếu kín, ý kiến của Bác đôi khi chỉ được vài ba người ủng hộ. Lại vẫn thiểu số, cô đơn!

Điều đáng nói là ở “đạo đức cô đơn” của Người, Bác luôn giữ đúng kỷ luật “thiểu số phục tùng đa số”. Trong khi chờ đợi Quốc tế Cộng sản, Trung ương Đảng ta, bạn bè, đồng chí, đồng bào hiểu được ý của mình, Bác kiên nhẫn, không “đối kháng”, không “trêu chọc” để người ta có cớ làm điều không lành với mình, ứng xử khéo léo, vẫn đàng hoàng, “tư cách”, chứ không quỵ lụy...

Trong cuộc đời công tác của mỗi đảng viên, cán bộ chúng ta cũng có thể có ai đó “thiểu số, cô đơn”, “đa số phải phục tùng thiểu số” để giữ mình, để đoàn kết, mặc dù việc ấy không dễ dàng.

Thầy giáo già Hoàng Đạo Thúy vào những tháng năm cuối cùng của đời mình, trước lúc ra đi theo Bác có tâm sự:

- Vì phục tùng kỷ luật, tổ chức mà thiểu số, mà cô đơn. Thương ông Cụ quá!

Trích từ cuốn sách “Tấm gương Bác - Ngọc quý của mọi nhà” NXB Thông tin và Truyền thông xuất bản.